De ontwikkeling van de neurochirurgie in Nederland

In 1938 werd neurochirurgie in Nederland als zelfstandig medisch specialisme erkend. Daaraan was een lange weg van strijd met de gevestigde medische orde voorafgegaan, waarin zich prominente spelers binnen de zenuw- en zielsziekten (psychiatrie-neurologie) en de heelkunde hebben geroerd. Aanvankelijk stonden de ontwikkelingen sterk onder de invloed van de neuroanatomie/neuropathologie en de chirurgie in Duitsland, Oostenrijk en Engeland, maar daaraan kwam na de Eerste Wereldoorlog een einde. Bemoedigende geluiden uit de Verenigde Staten over de mogelijkheden en resultaten op het gebied van de neurologische chirurgie brachten hoogleraar neurologie Bernard Brouwer ertoe chirurg Ignaz Oljenick door Harvey Cushing in dit ontluikende specialisme te laten opleiden. Na terugkomst in Amsterdam zette Oljenick de nieuwe norm, en ging medisch Nederland inzien dat een speciale opleiding noodzakelijk was om de neurochirurgie naar behoren te kunnen uitoefenen.

In deze publicatie over De ontwikkeling van de neurochirurgie in Nederland wordt de wordingsgeschiedenis van dit nieuwe specialisme beschreven. Door de bestudering van verloren gewaande archieven is er veel meer bekend geworden over de betekenis van Oljenick en zijn eerste vakgenoten. Intriges, persoonlijke ambities, politieke agenda’s, lokale en regionale belangen en toevallige omstandigheden hebben ten grondslag gelegen aan het ontstaan van de elf neurochirurgische klinieken in die tijd. Ook verrassende oorspronkelijke inzichten en wetenschappelijke bijdragen komen aan de orde. Sommige spelers van het eerste uur blijken meer respect te verdienen dan hen is toegekomen, terwijl anderen misschien wat van hun glans verliezen.

De verbondenheid met de neurologie is noodzakelijk geweest om de neurochirurgie in ons land tot groei te brengen. Door de oprichting in 1952 van een eigen wetenschappelijke vereniging, de Nederlandse Vereniging van Neurochirurgen (NVvN), kwam de neurochirurgie in ons land uiteindelijk ook als zelfstandig specialisme tot bloei.